Jg.47 / Nr.6 / 2014
Redactioneel – Andrew Switzer
Welkom in het Jaar van de Ruimte Over iets meer dan een week is het zo ver. Op 1 januari begint het Jaar van de Ruimte. Het jaar 2015 was ooit de planningshorizon voor de Vierde Nota en voor haar opvolger VINEX. Vol zelfvertrouwen werden deze nota’s in televisiespotjes aangekondigd met de woorden ‘Nederland […]
Lees meer →
Welkom in het Jaar van de Ruimte
Over iets meer dan een week is het zo ver. Op 1 januari begint het Jaar van de Ruimte. Het jaar 2015 was ooit de planningshorizon voor de Vierde Nota en voor haar opvolger VINEX. Vol zelfvertrouwen werden deze nota’s in televisiespotjes aangekondigd met de woorden ‘Nederland in 2015, daar wordt nu aan gewerkt’. Wie door Nederland reist kan de aanzienlijke impact die deze ambitieuze beleidsnota’s hebben gehad op ons land niet ontgaan. In alle hoeken van het land kunnen vinexwijken worden bewonderd of betreurd.
Van het zelfvertrouwen van toen lijkt anno 2014 weinig over. Het is toepasselijk dat de vraag die in het Jaar van de Ruimte centraal staat ‘wie maakt Nederland?’ is. Het is namelijk niet meer vanzelfsprekend dat de overheid dit doet. Deze trekt zich steeds meer terug. Haar rol wordt nu steeds meer gezien als facilitator van initiatief. Dit stelt de overheid voor een moeilijke opgave, want ook al klinkt het woord initiatief goed, niet alle initiatieven zijn positief. Bovendien moet de overheid ook de belangen van diegenen behartigen die geen initiatief kunnen of willen nemen. Zij moet waken dat het algemeen belang gediend wordt, wat dat ook precies zij. Dezelfde partij moet dus zowel faciliteren als tegenwerken.
In deze Rooilijn wordt een voorschot op het debat genomen over wie het Nederland van 2040 moet maken en hoe dit moet gebeuren. Een bescheiden overheid ten aanzien van haar rol, maar wel een die durft te experimenteren, is de strekking van het merendeel van de artikelen. In wijken kunnen sociale professionals een bijdrage leveren aan de integratie. Een actief grondbeleid moet blijven bestaan maar dient zich op het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit te richten. De bezuinigingen en decentralisatie kunnen ook als kans worden gezien om een nieuw maatschappelijk arrangement te ontwikkelen waarin de overheid zich tot taken beperkt waarbij zij duidelijk een meerwaarde levert. En om kantorenleegstand aan te pakken is een verandering van cultuur, denkwijzen en routines onder alle partijen nodig. Maar eerst moeten ze dit besef delen.
Het soort verandering wat wordt voorgesteld vergt experimenteren, reflectie en weer nieuwe experimenten. Daarnaast blijft het de vraag of duurzame verandering zal plaatsvinden wanneer de conjunctuur weer aantrekt en het zelfvertrouwen weer toeneemt. Net zoals de discussie voorafgaand aan de Vierde Nota (Extra) grote invloed heeft gehad op de aanblik van Nederland in 2015, zal het huidige debat in grote mate bepalen hoe het Nederland van
2040 eruit ziet.
De redactie van Rooilijn wenst u een inspirerend Jaar van de Ruimte!
Andrew Switzer
Interim-hoofdredacteur Rooilijn (a.w.switzer@uva.nl)
Lees minderJesse Stammers, Merel Mulders en Leonie Janssen-Jansen – Stedelijke ontwikkeling voorbij overprogrammering
Veel gemeenten staan momenteel voor een grote planningsopgave. Er zijn te veel en verkeerde plannen gemaakt voor woningen, kantoren en winkels. Waar gerekend werd met opbrengsten van die nieuwe ontwikkelingen, blijken er achteraf kosten te zijn. Het is daarom niet meer mogelijk extra voorzieningen te bekostigen. Het proces van herprogrammeren en afboeken in verschillende gemeenten heeft […]
Lees meer →
Veel gemeenten staan momenteel voor een grote planningsopgave. Er zijn te veel en verkeerde plannen gemaakt voor woningen, kantoren en winkels. Waar gerekend werd met opbrengsten van die nieuwe ontwikkelingen, blijken er achteraf kosten te zijn. Het is daarom niet meer mogelijk extra voorzieningen te bekostigen. Het proces van herprogrammeren en afboeken in verschillende gemeenten heeft grote betekenis voor de toekomst van stedelijke ontwikkeling.
Lees hier het hele artikel.
Lees minderPieter Buisman – Geldstromen door de wijk als onbenut vermogen
Decentralisaties en bezuinigingen dwingen de gemeente onvermijdelijk tot keuzen. Met kaasschaaf, botte bijl en een beroep op de participatiesamenleving wordt het al gauw ‘met minder, nog minder’. Dan lijkt ‘met minder meer’ bereiken een uitdagender optie. In de wijken zit veel ongekend en onbenut vermogen, in de systemen veel verborgen verlies. Door de decentralisaties krijgt […]
Lees meer →
Decentralisaties en bezuinigingen dwingen de gemeente onvermijdelijk tot keuzen. Met kaasschaaf, botte bijl en een beroep op de participatiesamenleving wordt het al gauw ‘met minder, nog minder’. Dan lijkt ‘met minder meer’ bereiken een uitdagender optie. In de wijken zit veel ongekend en onbenut vermogen, in de systemen veel verborgen verlies. Door de decentralisaties krijgt de gemeente de sleutel in handen om dit potentieel te activeren en meer rendement te halen uit de geldstromen door de wijk. Dat vraagt van de gemeente een andere rol in een nieuw maatschappelijk arrangement.
Klik hier voor het hele artikel.
Lees minder
Interview met Christine Whitehead
The Dutch Housing Market – current issues and ways forward Christine Whitehead is Professor of Housing Economics at the London School of Economics. She has been involved in housing since her PhD, initially working with econometric models of the housing market. Her main interests now lie in the interface between housing and housing finance […]
Lees meer →
The Dutch Housing Market – current issues and ways forward
Christine Whitehead is Professor of Housing Economics at the London School of Economics. She has been involved in housing since her PhD, initially working with econometric models of the housing market. Her main interests now lie in the interface between housing and housing finance markets and the role of government policy. For 20 years she was head of the Cambridge Centre for Housing & Planning Research at Cambridge University. Christine Whitehead discusses her views on the Dutch policy response to the housing crisis, owning versus renting, and shared ownership. Is purchasing a house still a sensible investment, and what can help you to do so: grandparents or shared ownership?
Lees hier het hele interview met Christine Whitehead.
Lees minderColumn O. Naphta
Dictaatplanologie Onlangs viel een deftige brief van vier kantjes ‘aan de bewoners van dit adres’ op de deurmat met de mededeling dat er een Provinciaal Inpassingsplan Aanpassing Geluidszones enz. met bijbehorend ‘ontwerpbesluit hogere waarden industrieterrein’ enz. ter inzage wordt gelegd. Omdat onze woning is aangewezen ‘als woning waarvoor hogere waarden worden vastgesteld, informeren […]
Lees meer →
Dictaatplanologie
Onlangs viel een deftige brief van vier kantjes ‘aan de
bewoners van dit adres’ op de deurmat met de mededeling
dat er een Provinciaal Inpassingsplan Aanpassing
Geluidszones enz. met bijbehorend ‘ontwerpbesluit
hogere waarden industrieterrein’ enz. ter inzage wordt
gelegd. Omdat onze woning is aangewezen ‘als woning
waarvoor hogere waarden worden vastgesteld, informeren
wij u hierover.’ Dat gebeurt op een informatieavond.
De brief legt uit wat een geluidzone is en dat de aanpassing
het gevolg is van de Visie Noordzeekanaalgebied
2040 die in 2013 door de aan het kanaal grenzende
gemeenten en de provincie is vastgesteld. Het is de ambitie
(toe maar) om het Noordzeekanaalgebied ‘zo te ontwikkelen
dat economie, wonen, werken en recreëren op
een gezonde manier samen gaan en elkaar versterken’.
Wie wil weten hoe dat zit, wordt de website opgestuurd.
Vermoedelijk is het de Afdeling Brievenschrijven ontgaan
dat dit besluit tot toelating van hogere geluidbelasting
een ‘gezonde ontwikkeling’ mogelijk moet maken. Op een
(andere) website moet de bewoner opzoeken of haar/zijn
woning aan een hogere geluidbelasting wordt blootgesteld.
Staat jouw woning er niet bij dan kan het zijn, gaat
de brief vrolijk verder, dat daarvoor al eerder een hogere
waarde (bedoeld is geluidbelasting) is vastgesteld. Wordt
die meer dan 53 dB(A) dan komen de gemeente waarin
je woont en het Havenbedrijf van Amsterdam persoonlijk
onderzoeken of ‘in de diverse vertrekken van de woning
voldaan wordt aan het wettelijk vereiste geluidniveau.’
Dat wordt dus nog opruimen en stofzuigen alvorens de
slagers bij ons hun eigen vlees komen keuren, hun eigen
besluit immers dat er meer lawaai geschopt mag worden
in het kader van de voorgestane gezonde ontwikkeling.
Snuffelend op de websites kom je behalve de in
ronkende taal geschreven glossy Visie ook bij de in
stencilkwaliteit uitgevoerde Aanleiding Inpassingsplan
geluidscontouren enz. Die Aanleiding geeft een goed
inzicht in de houding dat ons personeel (ons openbaar
bestuur) jegens zijn burgers in deze jaren inneemt. Zien
we aan de ene kant in ons vak geleidelijk een knusse
richting doe-het-zelf-planologie ontstaan, er groeit ook
een dictatoriale richting. De knusse betreft de aankoop
van een woonkaveltje en de bouw van een pandje naar
eigen smaak in Almere, Leiden, Amsterdam waar dat tot
voor kort nauwelijks mogelijk was. In dier voege krijgt
een project van negen woningen nu evenveel aandacht,
papier en conferentietijd als een plan voor een nieuw
stadsdeel van 20.000 woningen in pakweg 1985.
Buiten de knusse richting heerst Nieuw Flinks, de botte
bijl van de dictaatplanologie. Genoemde Aanleiding
eindigt met zeven simpele vragen voor de argeloze
briefontvanger en geeft er meteen de antwoorden bij.
Die burgers (briefontvangers) vallen toch niet helemaal
te vertrouwen. Op de vraag ‘Wat is de achterliggende
gedachte van de beoogde economisch groei?’, wordt
verwezen naar de glossy Visie die als volgt wordt
samengevat: ‘Het economisch belang staat niet op
zich zelf. Het economisch aantrekkelijk blijven van
het Noordzeekanaalgebied heeft ook gevolgen voor
de welvaart van het gebied voor zowel de korte als de
lange termijn. Een goede welvaart draagt ook bij aan het
voorzieningenniveau en daarmee het woongenot.’ Zie
tussen dit bureaucratisch mechanisme van onderlinge
verwijzingen maar eens een speld te krijgen.
En dan natuurlijk de hamvraag: ‘Staat het nu al vast dat
de geluidszones worden aangepast? Ja. In 2013 is de
Visie Noordzeekanaalgebied door de gemeenten […]
vastgesteld. In de visie is het opstellen van dit provinciaal
inpassingsplan expliciet opgenomen.’ Dus als je zo’n
brief van vier kantjes thuis bezorgd krijgt, dat je dan niet
denkt door studie en nadenken een geheel eigen mening
te vormen en verkondigen op de inspraakavond, pardon
informatieavond. Burgers hebben zich aan hun personeel
aan te passen, niet andersom. Die burgers (briefontvangers)
vallen toch niet helemaal te vertrouwen.
Lees minder