Welkom in het Jaar van de Ruimte

Over iets meer dan een week is het zo ver. Op 1 januari begint het Jaar van de Ruimte. Het jaar 2015 was ooit de planningshorizon voor de Vierde Nota en voor haar opvolger VINEX. Vol zelfvertrouwen werden deze nota’s in televisiespotjes aangekondigd met de woorden ‘Nederland in 2015, daar wordt nu aan gewerkt’. Wie door Nederland reist kan de aanzienlijke impact die deze ambitieuze beleidsnota’s hebben gehad op ons land niet ontgaan. In alle hoeken van het land kunnen vinexwijken worden bewonderd of betreurd.

Van het zelfvertrouwen van toen lijkt anno 2014 weinig over. Het is toepasselijk dat de vraag die in het Jaar van de Ruimte centraal staat ‘wie maakt Nederland?’ is. Het is namelijk niet meer vanzelfsprekend dat de overheid dit doet. Deze trekt zich steeds meer terug. Haar rol wordt nu steeds meer gezien als facilitator van initiatief. Dit stelt de overheid voor een moeilijke opgave, want ook al klinkt het woord initiatief goed, niet alle initiatieven zijn positief. Bovendien moet de overheid ook de belangen van diegenen behartigen die geen initiatief kunnen of willen nemen. Zij moet waken dat het algemeen belang gediend wordt, wat dat ook precies zij. Dezelfde partij moet dus zowel faciliteren als tegenwerken.

In deze Rooilijn wordt een voorschot op het debat genomen over wie het Nederland van 2040 moet maken en hoe dit moet gebeuren. Een bescheiden overheid ten aanzien van haar rol, maar wel een die durft te experimenteren, is de strekking van het merendeel van de artikelen. In wijken kunnen sociale professionals een bijdrage leveren aan de integratie. Een actief grondbeleid moet blijven bestaan maar dient zich op het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit te richten. De bezuinigingen en decentralisatie kunnen ook als kans worden gezien om een nieuw maatschappelijk arrangement te ontwikkelen waarin de overheid zich tot taken beperkt waarbij zij duidelijk een meerwaarde levert. En om kantorenleegstand aan te pakken is een verandering van cultuur, denkwijzen en routines onder alle partijen nodig. Maar eerst moeten ze dit besef delen.

Het soort verandering wat wordt voorgesteld vergt experimenteren, reflectie en weer nieuwe experimenten. Daarnaast blijft het de vraag of duurzame verandering zal plaatsvinden wanneer de conjunctuur weer aantrekt en het zelfvertrouwen weer toeneemt. Net zoals de discussie voorafgaand aan de Vierde Nota (Extra) grote invloed heeft gehad op de aanblik van Nederland in 2015, zal het huidige debat in grote mate bepalen hoe het Nederland van

2040 eruit ziet.

De redactie van Rooilijn wenst u een inspirerend Jaar van de Ruimte!

Andrew Switzer

Interim-hoofdredacteur Rooilijn (a.w.switzer@uva.nl)

Veel gemeenten staan momenteel voor een grote planningsopgave. Er zijn te veel en verkeerde plannen gemaakt voor woningen, kantoren en winkels. Waar gerekend werd met opbrengsten van die nieuwe ontwikkelingen, blijken er achteraf kosten te zijn. Het is daarom niet meer mogelijk extra voorzieningen te bekostigen. Het proces van herprogrammeren en afboeken in verschillende gemeenten heeft grote betekenis voor de toekomst van stedelijke ontwikkeling.

Lees hier het hele artikel.

Decentralisaties en bezuinigingen dwingen de gemeente onvermijdelijk tot keuzen. Met kaasschaaf, botte bijl en een beroep op de participatiesamenleving wordt het al gauw ‘met minder, nog minder’. Dan lijkt ‘met minder meer’ bereiken een uitdagender optie. In de wijken zit veel ongekend en onbenut vermogen, in de systemen veel verborgen verlies. Door de decentralisaties krijgt de gemeente de sleutel in handen om dit potentieel te activeren en meer rendement te halen uit de geldstromen door de wijk. Dat vraagt van de gemeente een andere rol in een nieuw maatschappelijk arrangement.

Klik hier voor het hele artikel.

The Dutch Housing Market – current issues and ways forward

Christine Whitehead is Professor of Housing Economics at the London School of Economics. She has been involved in housing since her PhD, initially working with econometric models of the housing market. Her main interests now lie in the interface between housing and housing finance markets and the role of government policy. For 20 years she was head of the Cambridge Centre for Housing & Planning Research at Cambridge University. Christine Whitehead discusses her views on the Dutch policy response to the housing crisis, owning versus renting, and shared ownership. Is purchasing a house still a sensible investment, and what can help you to do so: grandparents or shared ownership?

Lees hier het hele interview met Christine Whitehead.

Dictaatplanologie

Onlangs viel een deftige brief van vier kantjes ‘aan de

bewoners van dit adres’ op de deurmat met de mededeling

dat er een Provinciaal Inpassingsplan Aanpassing

Geluidszones enz. met bijbehorend ‘ontwerpbesluit

hogere waarden industrieterrein’ enz. ter inzage wordt

gelegd. Omdat onze woning is aangewezen ‘als woning

waarvoor hogere waarden worden vastgesteld, informeren

wij u hierover.’ Dat gebeurt op een informatieavond.

De brief legt uit wat een geluidzone is en dat de aanpassing

het gevolg is van de Visie Noordzeekanaalgebied

2040 die in 2013 door de aan het kanaal grenzende

gemeenten en de provincie is vastgesteld. Het is de ambitie

(toe maar) om het Noordzeekanaalgebied ‘zo te ontwikkelen

dat economie, wonen, werken en recreëren op

een gezonde manier samen gaan en elkaar versterken’.

Wie wil weten hoe dat zit, wordt de website opgestuurd.

Vermoedelijk is het de Afdeling Brievenschrijven ontgaan

dat dit besluit tot toelating van hogere geluidbelasting

een ‘gezonde ontwikkeling’ mogelijk moet maken. Op een

(andere) website moet de bewoner opzoeken of haar/zijn

woning aan een hogere geluidbelasting wordt blootgesteld.

Staat jouw woning er niet bij dan kan het zijn, gaat

de brief vrolijk verder, dat daarvoor al eerder een hogere

waarde (bedoeld is geluidbelasting) is vastgesteld. Wordt

die meer dan 53 dB(A) dan komen de gemeente waarin

je woont en het Havenbedrijf van Amsterdam persoonlijk

onderzoeken of ‘in de diverse vertrekken van de woning

voldaan wordt aan het wettelijk vereiste geluidniveau.’

Dat wordt dus nog opruimen en stofzuigen alvorens de

slagers bij ons hun eigen vlees komen keuren, hun eigen

besluit immers dat er meer lawaai geschopt mag worden

in het kader van de voorgestane gezonde ontwikkeling.

Snuffelend op de websites kom je behalve de in

ronkende taal geschreven glossy Visie ook bij de in

stencilkwaliteit uitgevoerde Aanleiding Inpassingsplan

geluidscontouren enz. Die Aanleiding geeft een goed

inzicht in de houding dat ons personeel (ons openbaar

bestuur) jegens zijn burgers in deze jaren inneemt. Zien

we aan de ene kant in ons vak geleidelijk een knusse

richting doe-het-zelf-planologie ontstaan, er groeit ook

een dictatoriale richting. De knusse betreft de aankoop

van een woonkaveltje en de bouw van een pandje naar

eigen smaak in Almere, Leiden, Amsterdam waar dat tot

voor kort nauwelijks mogelijk was. In dier voege krijgt

een project van negen woningen nu evenveel aandacht,

papier en conferentietijd als een plan voor een nieuw

stadsdeel van 20.000 woningen in pakweg 1985.

Buiten de knusse richting heerst Nieuw Flinks, de botte

bijl van de dictaatplanologie. Genoemde Aanleiding

eindigt met zeven simpele vragen voor de argeloze

briefontvanger en geeft er meteen de antwoorden bij.

Die burgers (briefontvangers) vallen toch niet helemaal

te vertrouwen. Op de vraag ‘Wat is de achterliggende

gedachte van de beoogde economisch groei?’, wordt

verwezen naar de glossy Visie die als volgt wordt

samengevat: ‘Het economisch belang staat niet op

zich zelf. Het economisch aantrekkelijk blijven van

het Noordzeekanaalgebied heeft ook gevolgen voor

de welvaart van het gebied voor zowel de korte als de

lange termijn. Een goede welvaart draagt ook bij aan het

voorzieningenniveau en daarmee het woongenot.’ Zie

tussen dit bureaucratisch mechanisme van onderlinge

verwijzingen maar eens een speld te krijgen.

En dan natuurlijk de hamvraag: ‘Staat het nu al vast dat

de geluidszones worden aangepast? Ja. In 2013 is de

Visie Noordzeekanaalgebied door de gemeenten […]

vastgesteld. In de visie is het opstellen van dit provinciaal

inpassingsplan expliciet opgenomen.’ Dus als je zo’n

brief van vier kantjes thuis bezorgd krijgt, dat je dan niet

denkt door studie en nadenken een geheel eigen mening

te vormen en verkondigen op de inspraakavond, pardon

informatieavond. Burgers hebben zich aan hun personeel

aan te passen, niet andersom. Die burgers (briefontvangers)

vallen toch niet helemaal te vertrouwen.