Door de stikstofcrisis staat de toekomst van het landelijk gebied volop in de belangstelling. Natuur en landbouw staan vaak recht tegenover elkaar. Een middenweg kan gevonden worden door ons te richten op het landschap, aldus Theo Spek, hoogleraar landschapsgeschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. In het landschap komen landbouw en natuur traditioneel samen. De harde (modernistische) scheiding van landbouw en natuur is kunstmatig. Spek pleit daarom voor een streekgerichte aanpak, waarin de typische kenmerken van een streek – zoals de bodem – leidend moeten zijn voor de ruimtelijke ontwikkeling.
Zijn pleidooi kreeg de afgelopen weken veel aandacht in de media en komt voort uit het recent gepubliceerde overzicht Landschappen van Nederland. Een groots project, mede gefinancierd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, waarin de 17 hoofdlandschappen van Nederland worden besproken door verschillende landschapshistorici. Het resultaat is een rijk geïllustreerd boek van bijna 700 pagina’s dat de ontstaansgeschiedenis van het Nederlandse landschap toont.
Het boek is opgesplitst in zes delen, dat elk aandacht besteedt aan één type bodem: löss, zand, klei en veen. Dit leidt tot hoofdstukken over heuvellandschappen, zandlandschappen, rivierlandschappen, kustlandschappen en veenlandschappen. Elk deel wordt kort geïntroduceerd met een hoofdstuk over de geogenese van deze landschappen. Het zesde en laatste deel besteedt aandacht aan het moderne landschap; de IJsselmeerpolders en steden. In elk hoofdstuk komt de wisselwerking tussen aarde, natuur en mensen aan bod met tekst, foto’s, geomorfologische kaders en schilderijen. Al met al biedt het boek zo een rijke landschapsgeschiedenis van Nederland.
Sommigen van ons zullen door het boek nostalgisch terugverlangen naar een pre-industrieel cultuurlandschap dat zogenaamd perfect in balans is. Anderen zullen Landschappen in Nederland kunnen gebruiken om de bodem weer een volwaardige plek te geven in de afweging welke ruimtelijke ontwikkeling we willen toestaan. Het boek toont in ieder geval de rijke geschiedenis van Nederland als cultuurlandschap waar landbouw en natuur in samenspel zijn.
Als universitair docent planologie verzorgt Jannes (j.j.willems@uva.nl) onderwijs in de bachelors Sociale Geografie & Planologie en Future Planet Studies.
Centraal in zijn onderzoek staat de rol die infrastructuur- en waterbeheerders spelen in ruimtelijke transformaties. Jannes onderzoekt bijvoorbeeld hoe stedelijke waterbeheerders nieuwe blauwgroene infrastructuren realiseren om de stad klimaatbestendig te maken, en welke nieuwe samenwerkingen beheerders hiervoor opzetten met bedrijven, bewoners en andere organisaties. Daarnaast onderzoekt hij hoe de renovatie en vervanging van verouderde infrastructuur kan worden gecombineerd met andere ruimtelijke vraagstukken.
Eerder was Jannes werkzaam aan de Erasmus Universiteit als postdoc (afdeling Bestuurskunde). Hij promoveerde in 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
0 reacties