Verantwoordelijk voor de toekomst; op zoek naar een planologie van de lange termijn

23 december 2021

Peter Pelzer (2021)

Verantwoordelijk voor de toekomst; op zoek naar een planologie van de lange termijn

trancity*valiz, Haarlem
79 p.
ISBN 978-94-93246-07-2
€ 14,50 en gratis te downloaden

De jaren twintig van de 21ste eeuw confronteren de ruimtelijke inrichting van ons land met langetermijncrises: klimaat, biodiversiteit, wonen en sociale ongelijkheid. Ironisch genoeg reageren we daarop met kortetermijnantwoorden. Terwijl we juist precies het tegenovergestelde nodig hebben: een langetermijnperspectief. Planologie is bij uitstek een vakgebied dat gaat over beslissingen met langetermijngevolgen. Veel ruimtelijke ingrepen zijn immers onomkeerbaar. Als land eenmaal van functie is veranderd, is dat moeilijk terug te draaien. Met andere woorden: de keuzes die we nu maken ijlen nog vele generaties na. Dat geeft de inrichters van de ruimte een grote verantwoordelijkheid. Het is dan ook belangrijk om zorgvuldig na te denken over de toekomst en heel precies aan te geven hoe die eruit kan zien. Voor de gevolgen van dat denken hebben we een simpel woord: een plan. Een plan dat op een zuivere manier verschillende deelbelangen in het heden en de toekomst met elkaar verenigt. Hoe je daar invulling aan geeft, is de rode draad van het nieuwste stadsessay uit de essayreeks van uitgever trancity*valiz. Essays over de stad, stedelijke ontwikkeling en het publieke domein. Na Annemarie Kok, Simon Franke, Wouter Veldhuis, Arnold Reijndorp en Edwin Buitelaar is het nu de beurt aan Peter Pelzer. Hij is universitair docent planologie en stedelijke toekomsten aan het Departement Sociale Geografie en Planologie en verbonden aan de Urban Futures Studio, beide aan de Universiteit Utrecht.

Dit essay beschrijft de (historische) grondbeginselen van de planologie en onderzoekt hoe onze toekomstgerichte ruimtelijke ordening eruit kan zien. Daarbij wordt onder andere betoogt dat de planologie met beide benen in de maatschappij moet staan, maar dat dit wel wat anders is dan alleen post-its plakken in een buurtcentrum met bewoners: “participatieavonden gaan vaker over het voorkomen van de aanleg van een brug of de komst van een AZC dan over de vraag welke stad of land we willen zijn” (p.11). Het is volgens de auteur juist van belang dat we de langetermijnoriëntatie – die zo kenmerkend was voor de planologie – moeten heruitvinden. Om zo meer stil te staan en rekening te houden met niet alleen het directe gevolg van een ruimtelijke ingreep, maar ook met de gevolgen van die gevolgen (lees: de lange termijn). En dan ook het liefst met een lange termijnvisie die zowel inspirerend als verbindend werkt. Om dit te realiseren wordt ook hier aandacht gevraagd voor de kracht van de ‘verbeelding’, net zoals bijvoorbeeld in het boekje De toekomst van Nederland van voormalig rijksbouwmeester Floris Alkemade, in het pleidooi van Zef Hemel voor een ‘visionaire planologie‘ en in het boek Stedelijke vraagstukken, veerkrachtige oplossingen. Pelzer heeft het daarbij liever over de term voorstellingsvermogen – de toekomst voorstelbaar maken – dat hij als een cruciaal onderdeel ziet voor de planologie, omdat dit meer richting geeft aan doelen, ambities én collectieve acties.

Logischerwijs komen er geen kant-en-klare antwoorden in dit essay, maar er worden wel genoeg denkrichtingen en discussiepunten aangedragen om over de planologie van de lange termijn na te denken. Daarbij laat de auteur goed zien hoe cijfers, woorden en bepaalde concepten het debat bepalen en dat deze vooral gericht zijn op de korte in plaats van lange termijn. Al met al is het essay een interessante reflectie op ons ruimtelijk denken en handelen en daarmee interessant voor zowel studenten als professionals die zich bezighouden met de ruimtelijke inrichting van ons land.

Author profile
Gerben is stadsgeograaf, doet onderzoek naar het gebruik van de openbare ruimte en schrijft regelmatig over stedelijke vraagstukken op zijn blog Stadslente / Urban Springtime.

Gerben doet onderzoek naar het gebruik van de openbare ruimte, waaronder de manier waarop kinderen deze gebruiken en ervaren. Dit doet hij bij het lectoraat 'Gezonde leefstijl in een stimulerende omgeving' van De Haagse Hogeschool.

In het verleden was hij werkzaam als onderzoeker bij Onderzoeksinstituut OTB (TU Delft), als adviseur bij KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing, als coördinator van Platform Stad en Wijk en als sociaal projectleider in de Haagse Schilderswijk, en als senior beleidsmedewerker en teamleider bij woningcorporatie Haag Wonen.

In zijn vrije tijd schrijft hij in diverse media en op zijn blog Stadslente over de relatie tussen de geplande en geleefde stad. Met daarbij speciale aandacht voor de manier waarop mensen de openbare ruimte gebruiken. Ook is hij redacteur bij Rooilijn waar hij meerdere jaren de rubrieken 'recensies en signalementen' en 'columns' coördineerde.

Author profile
Gerben is stadsgeograaf, doet onderzoek naar het gebruik van de openbare ruimte en schrijft regelmatig over stedelijke vraagstukken op zijn blog Stadslente / Urban Springtime.

Gerben doet onderzoek naar het gebruik van de openbare ruimte, waaronder de manier waarop kinderen deze gebruiken en ervaren. Dit doet hij bij het lectoraat 'Gezonde leefstijl in een stimulerende omgeving' van De Haagse Hogeschool.

In het verleden was hij werkzaam als onderzoeker bij Onderzoeksinstituut OTB (TU Delft), als adviseur bij KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing, als coördinator van Platform Stad en Wijk en als sociaal projectleider in de Haagse Schilderswijk, en als senior beleidsmedewerker en teamleider bij woningcorporatie Haag Wonen.

In zijn vrije tijd schrijft hij in diverse media en op zijn blog Stadslente over de relatie tussen de geplande en geleefde stad. Met daarbij speciale aandacht voor de manier waarop mensen de openbare ruimte gebruiken. Ook is hij redacteur bij Rooilijn waar hij meerdere jaren de rubrieken 'recensies en signalementen' en 'columns' coördineerde.

Signalement gegevens:
Auteur(s):Gerben Helleman
Jaargang 54 /

23 december 2021

De tekst en tabellen in deze bijdrage zijn gepubliceerd onder een CC BY-NC-ND licentie. Voor hergebruik van foto’s en illustraties dient u contact op te nemen met Rooilijn.
Whatsapp

Reageer op deze publicatie

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.