De rol van de traditionele planoloog is uitgespeeld

1 december 2016

Stelling door Govert Derix

Het werk van planologen wordt in hoog tempo complexer en boeiender. Dat wil zeggen: voor planologen die beseffen dat we in een nieuwe tijd zijn aanbeland en die zich profileren als dragers en makers van die nieuwe realiteit. Dit in tegenstelling tot traditionele planologen die in de wording van de ruimtelijke ordening een meer zuiver uitvoerende rol spelen. Je zou kunnen zeggen dat het flatland van de achterhaalde planologie plaats maakt voor een nieuwe multidimensionale praktijk van drie bewegingen die samen de contouren schetsen van wat ik relationele planologie noem.

De eerste beweging gaat van permanent naar tijdelijk. Nog altijd herinnert de Vinex-geest aan de illusie van menig planoloog om voor de eeuwigheid te plannen. Intussen is de geest van tijdelijk anders bestemmen uit de fles. Steeds meer beleidsmakers en beslissers ontdekken het concept van tijdelijkheid als koningsweg naar duurzaamheid. Planologen staan voor de uitdaging om gebieden te benaderen als ‘tijdsobject’: een gebied is als een symfonie, een tijdelijk samenspel van vele factoren. Relationele planologie is een instrument om te komen tot tijdelijke mens/ruimteverdragen die de vele gedaanten van duurzaamheid verankeren in het hart van een nieuwe maatschappelijke orde. Voor planologen met het hart op de juiste plek en het verstand afgestemd op de tijdgeest is er volop ruimte voor belangrijk werk.

Ten tweede staan planologen voor de uitdaging om niet tegenover een gebied te staan, maar om zich af te vragen wat het ‘in-elkaar’ van mens en gebied voor een specifieke locatie en de betrokken mensen kan betekenen. Deze beweging van oppositie naar coalitie houdt in dat de planoloog zichzelf beleeft als een onderdeel van het gebied en als een medium dat eraan bijdraagt dat het gebied in een nieuwe fase terecht kan komen. Voortaan gaan bestemmingsplannen niet zozeer over vierkante meters en infrastructuur, maar vooral over de vele vormen van waardecreatie die met het nieuwe ensemble van omgeving en mensen kunnen ontstaan.

De derde beweging scherpt dit aan. Waar de traditionele planoloog zich vooral in het fysieke domein beweegt, ligt de verantwoordelijkheid van de relationele planoloog in het samenspel van alle mogelijke andere domeinen die samen het plangebied vormen. Sociale, economische en culturele domeinen zijn niet los van elkaar te begrijpen en tot waarde te brengen. Relationele planologie gaat over de vele relaties die samen een gebied maken en over de ambities van vele betrokken partijen om zo’n gebied verder te laten groeien en bloeien. Een nieuw verdrag tussen mens en omgeving komt daarmee in beeld. Verdragen waar ook de vele vormen van waardecreatie zijn meegenomen met als ideaal dat ook factoren als biosysteemdiensten, de ecologische voetafdruk van gebruikers en de maatschappelijke waarde van een gebied worden verrekend. Indien de traditionele planoloog plaats maakt voor relationele planologen, kan de planoloog de totstandkoming van zulke nieuwe verdragen faciliteren.

Author profile
Govert Writer is een schrijver, filosoof en consultant bij Derix Tekstproducties.

Robert is a writer, copywriter, philosopher, advisor, speaker and moderator. Eleven years experience as director of a text and communication company, where his responsibilities included general management, marketing and sales, project coordination and human resources. Works independently since 2008 on assignments where the primary goal is to make a difference. Has published over 20 books, on assignment or autonomously. Has the ability to combine creativity with strategic advice, both on and behind the screen. Is frequently asked to apply his reasoning skills to help inject new life into initiatives and bring complex projects out into the limelight in a concise manner. As a speaker, willingly throws himself into the lions’ den. Experienced in putting vision into practice.

Specialties: Boekproducties
Long- en shortcopy, ghostwriting
Complexere adviestrajecten
Conceptontwikkeling
Lezingen, dagvoorzitterschap
Filosofisch advies, filosofische gesprekken

Author profile
Hans is adviseur Ruimtelijke Activering bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Als stedebouwkundige heeft Hans zich kunnen ontwikkelen in het veld van de nationale Ruimtelijke Ordening (bij de toenmalige Rijksplanologische Dienst -RPD-). Daar is hij goed geworden in: (a) het verbinden van de lange termijn (visie) met de korte termijn (actie) en in (b) het werken over de grenzen van overheids diensten heen (interdepartementaal en inter bestuurlijk).

Specialisaties: ruimtelijk ontwerp en analyse/gebiedsgericht werken, strategie, kennis & innovatie

Hans Leeflang reageert

Natuurlijk is er geen behoefte aan traditionele planologen, er is meer dan ooit behoefte aan goede planologen. De wereld veranderd en dat heeft consequenties voor het vak, inhoudelijk en qua houding en gedrag.

De maatschappelijke vragen waar we met stad en land nu voor staan zijn complex en vragen om een samenhangende benadering. Planologen zijn ruimtelijke professionals die getraind zijn in het over grenzen van sectoren heen denken en door verschillende schaalniveaus te acteren.

Tijdens het Jaar van de Ruimte is een toekomstagenda voor Nederland opgesteld. De energie-, voedsel-, gezondheids- en wateropgaven raken alle vormen van ruimtegebruik op alle plekken van ons land. Nederland gaat de komende vijfentwintig jaar weer flink op de schop en planologen moeten hun kennis in dienst stellen van die opgave. Wat is het beste voor de plek, de regio en het land?

Duidelijk is dat die toekomstopgaven fundamenteel anders zijn dan die van vijfentwintig jaar geleden. De wereld is in transitie en dat vraagt om planologen die zich het transitiedenken hebben eigen gemaakt. Goede planologen helpen om zo nodig opdrachtgevers uit hun oude groef te halen. Denk aan de energietransitie en aan de transitie van de gebouwenvoorraad. Geen gemakkelijke woningbouw in de wei, maar naar een nieuwe bouwcultuur met flexibel ruimtegebruik. De ruimtelijke scheiding van werken en voorzieningen is voorbij. Er is behoefte aan een nieuwe legenda voor nieuwe woon/werk/voorzieningenmilieus zoals airportcities, pop-up ruimtegebruik en innovatiecampussen mogelijk te maken.

Die nieuwe transitieopgaven zijn niet exclusief voor Nederland, maar zijn op vele plekken in de wereld aan de orde. Nederlandse ruimtelijke professionals spelen daar nu al een rol. De Dutch school is een exportproduct, dat verder ontwikkeld kan worden. In verbinding met topsectoren als logistiek, water en agro kunnen Nederlandse planologen een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van andere dichtbevolkte delta’s in de wereld.

In het brede veld van ruimtelijke professionals zie ik planologen vooral als degenen die in gebiedsprocessen de beschikbare sociaal-ruimtelijke, economische en ecologische kennis inbrengen. Door samenwerking met planologen worden ook architecten, stedenbouwkundigen, civiel ingenieurs en landschapsarchitecten betere adviseurs.

Goede planologen weten niet alleen hoe het ruimtelijk werkt, maar zijn ook in staat om een goede rol in de besluitvorming te spelen. Niet als eigenwijze professionals die weten wat goed voor ons is, maar als vaklui die goed kunnen luisteren, vragen en doorvragen. Vaklui, die met gezag mee doen met meningsvorming.

In 2019 zal in ons land de Omgevingswet in werking treden. Een wet die het mogelijk maakt over kokers heen te werken en de besluitvorming dicht bij de gebruikers van de ruimte te leggen. Daarvoor worden goede planologen gevraagd. Planologen, die goed zijn om samen met andere disciplines onderzoekend en ontwerpend alternatieven te verkennen en zo nodig te agenderen. Dus dienend en met lef om onze dynamische, dichtbevolkte delta voor te bereiden op de toekomst!

Author profile
Govert Writer is een schrijver, filosoof en consultant bij Derix Tekstproducties.

Robert is a writer, copywriter, philosopher, advisor, speaker and moderator. Eleven years experience as director of a text and communication company, where his responsibilities included general management, marketing and sales, project coordination and human resources. Works independently since 2008 on assignments where the primary goal is to make a difference. Has published over 20 books, on assignment or autonomously. Has the ability to combine creativity with strategic advice, both on and behind the screen. Is frequently asked to apply his reasoning skills to help inject new life into initiatives and bring complex projects out into the limelight in a concise manner. As a speaker, willingly throws himself into the lions’ den. Experienced in putting vision into practice.

Specialties: Boekproducties
Long- en shortcopy, ghostwriting
Complexere adviestrajecten
Conceptontwikkeling
Lezingen, dagvoorzitterschap
Filosofisch advies, filosofische gesprekken

Author profile
Hans is adviseur Ruimtelijke Activering bij het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Als stedebouwkundige heeft Hans zich kunnen ontwikkelen in het veld van de nationale Ruimtelijke Ordening (bij de toenmalige Rijksplanologische Dienst -RPD-). Daar is hij goed geworden in: (a) het verbinden van de lange termijn (visie) met de korte termijn (actie) en in (b) het werken over de grenzen van overheids diensten heen (interdepartementaal en inter bestuurlijk).

Specialisaties: ruimtelijk ontwerp en analyse/gebiedsgericht werken, strategie, kennis & innovatie

Stelling gegevens:

1 december 2016

De tekst en tabellen in deze bijdrage zijn gepubliceerd onder een CC BY-NC-ND licentie. Voor hergebruik van foto’s en illustraties dient u contact op te nemen met Rooilijn.
Whatsapp

Reageer op deze stelling

0 reacties

Een reactie versturen

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

13385