Sociale veiligheid betekent dat iedereen zonder blootstelling aan criminaliteit, (seksueel) geweld, overlast en verloedering en zonder angstgevoelens in de openbare ruimte kan bewegen en verblijven. Al meer dan 50 jaar wordt er wereldwijd onderzoek gedaan naar de rol van fysieke en sociale omgevingskenmerken bij sociale onveiligheid. Deze onderzoeken tonen steeds weer aan dat sociale veiligheid gebaat is bij een goed ontwerp en beheer van gebouwen en de openbare ruimte. Deze op de concrete situatie gerichte aanpak staat wereldwijd bekend als Crime Prevention Through Environmental Design (CPTED). In Nederland heet het Veilig Ontwerp en Beheer. Onder deze paraplu zijn vele inzichten ontstaan in de wijze waarop ontwerp en beheer kan bijdragen aan sociale veiligheid.
Kan bijdragen, want slecht ontwerp en beperkt beheer kan juist sociale onveiligheid in de hand werken. Hoe het niet moet, is goed te zien in veel naoorlogse ‘moderne stedenbouw’ en dan vooral de zielloze jaren 70 middel- en hoogbouw met een dode plint en gebouwd in een lage dichtheid te midden van vooral veel kijk groen. Het zijn ook de wijken waar wonen, werken, recreëren en verkeer strikt werden gescheiden. Niet alleen in het verleden maar bijna wekelijks worden er nog miskleunen opgeleverd die achteraf veel beheer en beveiligingsmaatregelen vergen. Gelukkig zien we ook veel ontworpen gebouwen en openbare ruimten waar vooraf goed is nagedacht over kwetsbare plekken en het voorkomen van criminaliteit of het gevoel van onveiligheid. Recente onderzoeken laten zien dat de betere ingebouwde veiligheid via technologische, architectonische, bouwkundige en planologische maatregelen een cruciale rol speelt bij de daling van vermogenscriminaliteit (autodiefstal, winkeldiefstal en woninginbraak) in de westerse wereld.
De uitwerking van de juiste maatregelen is sterk context afhankelijk. Het treffen van standaard-maatregelen heeft vaak slechts een beperkt effect. Om tot de juiste maatregelen te komen biedt de CPTED-aanpak praktische ontwerprichtlijnen. In Nederland zijn deze richtlijnen vertaald naar Zichtbaarheid, Eenduidigheid, Toegankelijkheid en Aantrekkelijkheid (ZETA-richtlijnen).
Zichtbaarheid pleit voor het creëren van zichtlijnen, overzichtelijkheid, verlichting en een bepaalde kleinschaligheid. Dit geeft een gevoel van zien en gezien worden, horen en gehoord worden en kennen en gekend worden. Zichtbaarheid stelt ons in staat om te zien wat zich afspeelt in een omgeving en erop te vertrouwen dat anderen ons zien en in staat zijn te helpen indien nodig.
Eenduidigheid maakt de status en functie van een gebied duidelijk en herkenbaar. Heldere grenzen en eenduidige routing creëren een gevoel van controle en veiligheid, omdat het ons in staat stelt te oriënteren en de omgeving te begrijpen.
Toegankelijkheid kan ervoor zorgen dat ongewenste gebruikers met bouwkundige en soms louter symbolische maatregelen zoals poorten of welkom borden buiten de deur en de buurt worden gehouden.
Aantrekkelijkheid stelt de ontwerper en beheerder in staat bepaalde gedragsnormen uit te stralen. Sociale veiligheid is gebaat bij een schone en hele omgeving waar zichtbaar zorg en aandacht aan is besteed.
De kracht van deze ontwerprichtlijnen is dat ze uitgaan van slimme ingebouwde veiligheid. Ze gaan uit van de behoeften en beleving van eindgebruikers en minimale vrijheidsbeperking in plaats van later aangebrachte vaak lelijke, veel duurdere en minder effectieve beveiligingsmaatregelen. Mits goed toegepast in de lokale context van een omgeving kan met deze ontwerprichtlijnen bewezen effectief aan sociale veiligheid worden gewerkt.
Randy heeft een achtergrond in de omgevings- en veiligheidspsychologie en werkt als onderzoeker bij de DSP-groep. Hij is gespecialiseerd in het stedelijke nachtleven.
Anne: "Na een reis door Guatemala 10 jaar geleden begreep ik dat ik écht van waarde wilde zijn als ontwerper. Sindsdien is het mijn missie om de transitie naar een duurzame wereld te versnellen. Als ontwerper en coach voor creatieve ondernemers, designers, vernieuwers en bewustmakers die zich in deze richting (verder) willen ontwikkelen."
Meer informatie is te vinden op haar website: https://www.annevanstrien.nl/
0 reacties