Volkshuisvesting in tijden van groei

1 oktober 2017

Stelling door J. D. Middelboek

J. D. Middelboek schreef in 1989 een artikel in Rooilijn over het Chinese volkshuisvestingsbeleid:

Met het doel uit een te zetten hoe de Chinese overheid het tekort aan woningen tracht te verminderen in het China aan het eind van de jaren tachtig schetst de auteur eerst hoe dit tekort is ontstaan. De grote problemen die in het Maoïstische tijdperk zijn ontstaan in het woningbestand zijn het resultaat van verschillende aspecten. Ten eerste waren de investeringen die gedaan werden in de woningbouw ontoereikend om te voldoen aan de vraag naar woonruimte, de bestaande bouw verloederde en er werd te weinig nieuwbouw gerealiseerd. Daarnaast groeide de bevolking in de laatste drie decennia enorm waardoor significant meer woonruimte nodig was. Tenslotte verminderde met de invoering van het communistische gedachtegoed het particulier initiatief waardoor nog minder woningen gebouwd werden en werden de huren van vele woningcomplexen kunstmatig zeer laag gehouden aangezien iedereen recht zou moeten hebben op voldoende en kwalitatief goede woonruimte zonder financiële belemmeringen. De opbrengsten wogen op deze wijze uiteraard nooit op tegen de kosten van onderhoud, laat staan dat ze de realisatiekosten dekken.

Sinds de dood van Mao Zedong (1976) is de prioriteit die in China wordt gegeven aan investeringen aan de woningbouw ingrijpend veranderd. De staat heeft miljarden geïnvesteerd in het onderhoud en de bouw van woningen. Deze investeringen vroegen echter om ingrijpende hervormingen; zo is de woningbouw gecommercialiseerd met meer concurrentie tot gevolg. Het huurstelsel is ingrijpend veranderd waarbij huren incrementeel stegen tot kostendekkende niveaus. Een tweede belangrijk aspect van het Chinese beleid is de verkoop van woningen aan particulieren. Niet alleen de tientallen miljarden in opbrengsten die weer in de woningbouw geïnvesteerd worden is hierbij van belang. Ook de noodzakelijk invoering van een hypotheekstelsel heeft de woningmarkt tot wasdom laten komen aangezien een groot deel van de bevolking zodoende in staat werd gesteld om een woning te kopen.

Helaas kwam het particuliere woningbezit maar moeizaam op gang waardoor het volkshuisvestingsbeleid
sterker moest optreden ten opzichte van huurhervormingen. Met name jonge stellen aan het begin van hun carrière en doorgaans lager op de maatschappelijke ladder bleken moeite te hebben passende woonruimte te vinden. Hierdoor zijn zij gedwongen kleine oppervlakte tegen hoge huurprijzen te accepteren. Teneinde deze demografische groep tegemoet te komen compenseerde de Chinese staat met huursubsidies.

Concluderend kan gesteld worden dat ondanks de complexiteit van het probleem snelle hervormingen noodzakelijk zijn in dergelijke situaties aangezien de doorlooptijd van de oplossingen dusdanig lang zijn dat actie niet kan wachten. Hoe dan ook heeft de overheid nog jaren lang de financiële problemen van miljoenen burgers moeten oplossen door het blijven investeren in de ontwikkeling van de vastgoedmarkt en het veranderen van het leenstelsel.

Author profile
Martijn richtte Towards a Future Habitat op en is lector Architectuur aan de Tsinghua Universiteit in Beijing.

Martijn is an award-winning Beijing based Dutch architect.

He has been in China since 2010 and received PhD training under Chinese master architect Li Xiaodong, after being trained as an architect at TU Delft, in the Netherlands. He built his first building at age 19, after winning the ‘who comes after Rem Koolhaas’ competition.

His design philosophy is inspired by his early experience working six years as a zookeeper of Gorillas in the Netherlands, and possesses unique creative thinking while understanding the Chinese way of doing things.

In China, at Tsinghua University's School of Architecture, he is teaching in, and co-ordinating the international Master's Program in Architecture. Martijn combines his academic work with projects as co-founder of the office maison h / 汉荷设计, an international architecture practice with offices in China and the Netherlands. Recent projects include China’s first sustainable home, the world’s largest insect hotel, an integrated mountain-landscape Winter Olympic museum and two village regenerations.

He lectures frequently about his work, including at TEDx, MIT, Japan House Vision and TU Delft. Prior to starting maison h / 汉荷设计, Martijn lived, worked and studied in Europe, the US and China. During this period he worked with architects Li Xiaodong, MVRDV, Behnisch, Marc Koehler and Herman Hertzberger. His academic work is published in international journals, and he has co-authored three books on the public realm in contemporary urban space. His e-mail is M.deGeus@gmail.nl.

Author profile
J. D. Middelboek schreef in 1989 een artikel in Rooilijn over het Chinese volkshuisvestingsbeleid
Martijn de Geus reageert

Het Chinese volkshuisvestingsbeleid zoals beschreven in Middelhoek ’s artikel (1989) begint met de veronderstelling dat ‘er een eind is gekomen aan de lage prioriteit die werd toegekend aan de investeringen in woningbouw’, omdat ‘sinds de bevrijding in 1949 de kwaliteit van het woningbestand sterk achteruit was gegaan’. Vanwege voortschrijdend inzicht sindsdien, lijkt dit nu een te kortzichtige waarneming. Het tekort ontstond namelijk niet vanwege de lage prioriteit, maar vanwege de veranderde woningbouwdefinitie. Tussen 1949 en 1979 bestonden er geen familiewoningen en was de woning een publiek gedeelde ruimte met alleen het eigen bed als privégebied. In 1979 werd echter besloten dat een woning niet langer een gedeeld bestanddeel was voor het algemeen welzijn, maar een individueel handelsartikel kon worden. Er was dus in grote mate, ook door sociaal maatschappelijke kritiek op het eerdere model, behoefte aan privéwoningen. De ontwikkeling moet dus in een bredere context geplaatst worden om van hieruit te kunnen oordelen wat de huidige situatie betekent voor de ontwikkeling van ‘volkshuisvesting in tijden van groei’. Ten eerste omdat de woning zelf, als ruimtelijk grondbeginsel van de volkshuisvesting, verandert gelijk de verandering van de sociale maatschappelijke structuur van de samenleving en de definitie van woonruimte in deze structuur. Ten tweede, omdat sinds de modernisering van China in 1840, er een duidelijk fasering te duiden is in deze sociale structurele verandering. In plaats van ‘volkshuisvesting in tijden van groei’, zouden we dus ook kunnen spreken van een volkshuisvesting in tijden van sociaal maatschappelijke verandering.

In China kan dit in vier fases ingedeeld worden: de hof-woningen voor 1911 met minder dan 10% verstedelijking, waren de gesloten hof-woningen in de stad tijdens de keizertijd de plaats waar familieleden van vooraanstaande families individuele woonruimtes hadden, georganiseerd rondom een centraal hof. De stadswoningen tussen 1911 en 1949, tijdens periodes van semi-kolonialisering verving de stadswoning, naar buitenlands model, geleidelijk de familie-hofwoning. De Danwei, werk-woon units tussen 1949-1979. In deze periode was de woning onderdeel van de centrale-planeconomie. Groepswoningen met gang typologie zonder privaat afsluitbare ruimtes, gebaseerd op standaardisering en massa productie. Tenslotte ontstaat vanaf 1979 de vrije-marktwoningbouw. Onder leiding van Deng Xiaoping verandert China naar een ‘vrijemarkteconomie met Chinese eigenschappen’, waarbij de woning, naar Amerikaans model, gezien wordt als handelsgoed. Deze ‘vrije woningmarkt’ wordt echter vooral aangestuurd door overheidsbeleid. Dit leidt tot de invoering van appartementtypologie, het einde van ‘welzijnsgeoriënteerde publieke huisvesting’ en de woning wordt primair investeringsvehikel in plaats van enkel een woongelegenheid.

De relatie tussen sociaal-maatschappelijke verandering, woningtypologie en volkshuisvestingprincipes geldt voor elke samenleving. Maar, in tegenstelling tot de veranderingen in China bleef in dezelfde periode in de Nederlandse samenleving het grondbeginsel in de woningdefinitie stabiel, met het huis of appartement primair als leefruimte voor een gezin. De Nederlandse volkshuisvesting als ruimtelijk of planologisch principe dient daarbij vooral een publiek belang om de samenhang tussen deze woningen vorm te geven. In het Chinese model is dit eerder andersom en wordt de woning gebruikt voor het uitdrukken van een bepaald huisvestingsidee. De relatie tussen volkshuisvesting en stedelijke groei zou dus eerder gezien moeten worden in relatie tot de sociaal-maatschappelijke definitie van de woontypologie.

Author profile
Martijn richtte Towards a Future Habitat op en is lector Architectuur aan de Tsinghua Universiteit in Beijing.

Martijn is an award-winning Beijing based Dutch architect.

He has been in China since 2010 and received PhD training under Chinese master architect Li Xiaodong, after being trained as an architect at TU Delft, in the Netherlands. He built his first building at age 19, after winning the ‘who comes after Rem Koolhaas’ competition.

His design philosophy is inspired by his early experience working six years as a zookeeper of Gorillas in the Netherlands, and possesses unique creative thinking while understanding the Chinese way of doing things.

In China, at Tsinghua University's School of Architecture, he is teaching in, and co-ordinating the international Master's Program in Architecture. Martijn combines his academic work with projects as co-founder of the office maison h / 汉荷设计, an international architecture practice with offices in China and the Netherlands. Recent projects include China’s first sustainable home, the world’s largest insect hotel, an integrated mountain-landscape Winter Olympic museum and two village regenerations.

He lectures frequently about his work, including at TEDx, MIT, Japan House Vision and TU Delft. Prior to starting maison h / 汉荷设计, Martijn lived, worked and studied in Europe, the US and China. During this period he worked with architects Li Xiaodong, MVRDV, Behnisch, Marc Koehler and Herman Hertzberger. His academic work is published in international journals, and he has co-authored three books on the public realm in contemporary urban space. His e-mail is M.deGeus@gmail.nl.

Author profile
J. D. Middelboek schreef in 1989 een artikel in Rooilijn over het Chinese volkshuisvestingsbeleid

Stelling gegevens:

1 oktober 2017

De tekst en tabellen in deze bijdrage zijn gepubliceerd onder een CC BY-NC-ND licentie. Voor hergebruik van foto’s en illustraties dient u contact op te nemen met Rooilijn.
Whatsapp

Reageer op deze stelling

0 reacties

Een reactie versturen

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

13385