Ze zijn de gangmakers van gebiedstransformatie en worden het DNA van een plek genoemd: lokale ondernemers. Met name de creatieve, sociale en sportieve ondernemers zoals de Boulderhal, de Alchemist en de Vechtclub XL in Merwede, Utrecht. En zeker ook de kleinere horecapartijen. Voor mij zijn het de mensen die van een plek een thuis maken voor wie er woont en komt wonen. Vooral in nieuwbouwwijken, die toch een beetje aanvoelen als een huis waar niet geleefd mag worden. Dit type ondernemers brengt leven in de brouwerij. Maar hoeveel zijn ze ons eigenlijk waard in euro’s?
Er worden pogingen gedaan om ze te houden. In visies wordt opgeschreven hoe belangrijk lokale ondernemers zijn. Er zijn in 2018 in Utrecht zelfs moties aangenomen voor het behouden van de sociale, creatieve en sportieve initiatieven (ondernemers) in Merwede. En er gebeurt meer. Door vastgoedpartijen wordt, soms gratis, tijdelijk vastgoed beschikbaar gesteld. Want iedereen is het er over eens: lokale ondernemers zijn het waard om in te investeren. Ik ben er best trots op dat ik in de gebieden waar ik werk een steentje heb bijgedragen om de rol van ondernemers zichtbaar te maken. Maar het voelt ook een beetje alsof ik heb gefaald. Want hun toekomst is in veel gevallen nog steeds onzeker.
Het kost namelijk geld. Niet alleen tijdens een transformatie, maar ook daarna. Voor de meeste creatieve, sociale en sportieve ondernemers is een commerciële huurprijs simpelweg te hoog. En ook kleine horecaondernemers redden het dikwijls niet om de prijzen te betalen die een Starbucks neer kan leggen. Het prijsverschil met de commerciële vierkantemeterprijs is gemiddeld meer dan 100 euro per vierkante meter per jaar. Dat constateerden ontwikkelaars in november 2022 tijdens hun zoektocht naar mogelijkheden voor lokale ondernemers uit Zuidoost. Doe dat maal duizenden vierkante meters en je snapt dat het jaarlijks een flinke afschrijving is. Vaak wil men dit gesprek dan ook pas voeren nadat de berekeningen gemaakt zijn. Logisch. Je gaat niet op voorhand je eigen vastgoed minder waard maken. Er moet bovendien ook geïnvesteerd worden in meer openbare ruimte, nieuwe mobiliteitsoplossingen en duurzame gebouwen met onbetaalbare WKO’s, vol zonnepanelen en groene gevels. De gemeente heeft ‘al genoeg eisen’, zo hoor ik vaak. En dat is zo. Zeker voor de spaarzame vierkante meters stad. En zo komt het gesprek altijd te laat.
Natuurlijk zijn er wel oplossingen. De meest geroepen oplossing is: zorg voor een verdeling van commercieel en niet-commercieel vastgoed. Benader het als sociale huur: minimaal 30% niet-commercieel. En stel een onafhankelijke organisatie verantwoordelijk voor de verhuur. In Merwede tonen ze lef wat dat betreft! Er zijn afspraken gemaakt over niet-commerciële ruimtes: 10% van het niet-wonen is niet commercieel. De Vechtclub XL en de Boulderhal zouden vastgoed gaan kopen van de gemeente. Maar zelfs dat staat nu op losse schroeven.
Deze pogingen worden pas echt kansrijk als gemeenten en het Rijk hier ook voor staan. Zodra raad en college hun wensen uitspreken en eisen stellen, zal het beleid gevoerd worden op een duurzame inbedding van lokale ondernemers. Net zoals er nu veel aandacht en ruimte is voor duurzaamheid en meer sociale woningbouw. Ook kunnen overheden bijdragen. Bijvoorbeeld met subsidie voor lokale ondernemers in transformatiegebieden. Of juist aan collectieve duurzaamheidsoplossingen en meer investeringen in klimaatadaptie. Zodat er bij ontwikkelaars geld ‘vrij komt’ om te investeren in ruimte voor lokale ondernemers.
Hopelijk snapt dan ook onze minister van voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening dat een thuisgevoel meer is dan een huis in een weiland en de weg daarnaartoe. Het is een plek waar ook gewerkt wordt, waar ontmoetingen plaatshebben. Waar mensen genieten van lekker eten en van hun skateboard vallen. Een plek waar we verliefd worden. Op het buurmeisje of op een kunstwerk. Een thuis is ook een plek voor ondernemers. Het is een plek waar geleefd mag worden.
Noot van de columnredactie: Rooilijn heeft nog ruimte voor een nieuwe vaste columnist. Heb jij een visie op ruimtelijke ordening, die je graag met een breed lezerspubliek wil delen? Neem contact op via info@rooilijn.nl!
Emilie Vlieger-Hoop werkt vanuit Bureau Brick aan locatiemarketing en gebiedsontwikkeling in verschillende transformatiegebieden.
0 reacties