bron: AESOP
Op 7 maart jl.. overleed hoogleraar Patsy Healey, de hoedster van de internationale planningsgemeenschap. Vanuit het universitaire planningsinstituut in Newcastle verwierf Patsy Healey een grote internationale reputatie met talrijke publicaties waarin zij het profiel tekende voor een humane planologie. Healey ijverde voor een nauwe verbinding tussen theorieën van planning en planningspraktijken. Zij werd hiervoor gewaardeerd met tal van onderscheidingen, zoals de unieke Order of the British Empire (OBE), de RTPI Gold Medal en het Erelidmaatschap van de Europese Associatie van Planningsscholen (AESOP). Velen zullen haar toegankelijkheid en warme persoonlijkheid herinneren.
Naast haar wetenschappelijke productie spande Patsy Healey zich in voor de bevordering van de internationale kennisinfrastructuur van het vakgebied. Samen met Klaus Kunzmann en anderen richtte zij in 1997 (in navolging van de Amerikaanse en Canadese vakorganisatie) de Association of European Schools of Planning (AESOP) op die tegenwoordig meer dan 150 universiteiten in Europa verbindt en om de paar jaren samen met andere planningsassociaties ook conferenties op wereldschaal organiseert. Deze associatie met haar vele subcommissies vormde voor Healey een proeftuin waarin zij bij voorkeur jonge onderzoekers betrok en inspireerde. Deze betrokkenheid reikte tot ver buiten het theoretische vakgebied in professionele netwerken van planning. Met dit oogmerk richtte zij ook wetenschappelijke tijdschriften op, zoals Planning Theory and Practice.
Healey’s gedachtengoed werd gekenmerkt door een relationele invalshoek. In plaats van zich simpel te richten op planning als een instrumenteel voertuig van gegeven politieke doelstellingen, richtte Healey zich op de verschillende manieren waarop planning is verbonden met een pluralistische samenleving. Zij reflecteerde op de rol van de planners in deze complexe verhoudingen. Plannen zijn in dit perspectief niet de exclusieve uitkomst van het samenspel tussen planautoriteiten en particuliere ontwikkelaars maar worden gemobiliseerd door het duwen en trekken van burgers en maatschappelijke organisaties (met hun eigen problemen, idealen en achtergronden). Sociale en culturele mobilisatie moeten borg staan voor de kwaliteit van ruimte. De titels van haar bekendste werken geven al uiting aan dit commitment: ‘Collaborative planning: shaping places in fragmented societies’ (1997), ‘Urban complexity and spatial strategies’ (2007), en ‘Making better places’ (2010).
In deze reeks van publicaties valt wel een zekere ontwikkeling te ontwaren. Het bekendste boek ‘Collaborative Planning’ (1997) gaf uiting aan de toenemende interactieve benadering van planning. Samen met de Amerikaanse Judith Innes en anderen legde Healey zich erop toe om het opkomende begrip ‘governance’ handen en voeten te geven op het vakgebied van ruimtelijke planning. Via interacties tussen onderscheiden maatschappelijke partijen en overheidsorganisaties kan gaandeweg sociaal en cultureel kapitaal geïnstitutionaliseerd worden, waarmee ook de kansen op legitimiteit en succesvolle doorwerking toenemen. Wellicht was de verwachting van faire dialoog en samenwerking tussen partijen wat optimistisch en werden de verschillen in hun belangen en posities niet breed uitgemeten, maar het embryonaal institutionele raamwerk verdiepte aanzienlijk in de loop van de tijd. Tien jaar later (bijvoorbeeld in ‘Urban Complexity and Spatial Strategies’, 2007) gaf Healey nadrukkelijk aandacht aan maatschappelijke strategieën om paden voor de toekomst op te bouwen. Hierin werden nieuwe communicatieve benaderingen (zoals in Nederland verspreid door bijvoorbeeld Maarten Hajer, Henk Wagenaar en John Forester) expliciet verwerkt. Daarbij ging de aandacht naar ‘discoursen’, de ‘framing’ van toekomstrichtingen’, het creëren van ‘epistemische’ kenniskringen, het ontwerp van scenario’s, de constructie van ‘verhaallijnen’, symbolische taaluitingen en andere communicatieve strategieën om de gerichte toekomstoriëntatie te ondersteunen.
Weer een decennium later (zoals in ‘Making Better Places’, 2010 en ‘Developing a “Sociological Institutionalist” Approach to Analysing Institutional Change in Place Governance’, 2018) verdiept Patsy Healey de institutionele verankering van haar toekomst oriëntatie. Dan gaat het om de vraag welke normatieve condities in de loop van de tijd zijn geëvolueerd ten aanzien van toekomstgerichte planning. Healey legde zich in het bijzonder toe op de betekenis van sociale en culturele patronen van normen, en in het besef dat deze soms tegendraads kunnen werken, richtte zij zich op het veranderingspotentieel van zulke condities in concrete handelingssituaties (Healey, 2018). Uiteindelijk ging het haar ook in deze institutionele speurtocht om de sociale en culturele mobilisatie van maatschappelijke groepen. Een vorm van planning, zoals die tegenwoordig wel wordt aangetroffen, waarin overheden en ontwikkelaars elkaar in gemeenschappelijk profijt de bal toespelen, was haar een gruwel. De kwaliteiten van ruimte moeten in haar ogen vanuit de gemeenschap inhoudelijk geprofileerd en gedragen worden en laten zich niet vangen in kwantitatieve bouwschema’s en louter commerciële praktijken.
Dit thema kreeg bijzonder reliëf in haar laatste levensfase. Sinds haar (uitgestelde) pensionering stortte Patsy Healey zich met groot elan in de lokale planningspraktijk van haar woonplaats in het landelijke Northumberland. Na langdurig conservatief bewind in het Verenigd Koninkrijk werd hier geen overheid meer waargenomen, niet eens een lokale overheid. De planning van sociale huurwoningen, de opvang van migranten, de toegang tot maatschappelijke zorg, de bereikbaarheid via openbaar vervoer waren de volle verantwoordelijkheid van de civil society geworden en Healey ontpopte zich tot de spil van de lokale planningsgemeenschap. Twee jaar geleden maakte zij hiervan gewag in een onthutsend boek dat nog niet zo veel aandacht heeft gekregen: ‘Caring for Place’, uit 2022. Dit boek is niet de zoveelste grassroots-ervaring. Alle draden die de onderzoeker Healey in haar internationale beroepsleven heeft gespannen, vonden uitdrukking in deze indringende praktijk. Zij begreep maar al te goed dat het leven in het perifere Wooler net zo pluralistisch en doortrokken van internationale verhoudingen is als in andere delen van de samenleving. Maar zij vond in die complexe setting wel wegen om die diverse menselijke achtergronden te mobiliseren voor het ontwikkelen van sociale en ruimtelijke kwaliteiten.
Publicaties van Patsy Healey (selectie)
- 1997 – Collaborative Planning: Shaping places in fragmented societies. London: Macmillan.
- 2006 – Urban Complexity and Spatial Strategies. London: Routledge.
- 2010 – Making Better Places. Basingstoke: Palgrave Macmillan.
- 2018 – Developing a ‘Sociological Institutionalist’ Approach to Analysing Institutional Change in Place Governance; pp. 24-42 in Salet, W. (ed.) 2018 The Routledge Handbook of Institutions and Planning in Action. New York: Routledge.
- 2022 – Caring for Place: Community Development in Rural England. New York and London: Routledge and RTPI.
Willem Salet (W.G.M.Salet@uva.nl) chaired Urban Planning from 1998 to 2017. He was the Scientific Director of the Amsterdam study center for the Metropolitan Environment AME (1997-2003). He was the President of the Association of European Schools of Planning (AESOP) 2008-2010 and was awarded AESOP Honorary Membership in 2016. As a sociologist and urban planner, Willem Salet specializes in the institutional aspects of metropolitan development. Institutions are conceived in sociological sense as the patterning of public norms. He investigates the cultural, legal and political dimensions of public norms in the making of sustainable metropolitan spaces.
Salet coordinated a lot of international and national comparative research into urban development, governance and strategic urban projects.
0 reacties