Een primeur voor de Provincie Zuid-Holland: als eerste provincie presenteerde ze december 2022 een ruimtelijke strategie voor de circulaire economie. De strategie werd ontwikkeld door adviesbureaus BVR en Ecorys in opdracht van de Provincie Zuid-Holland. Centraal staat de vraag hoe grote ambities als “50% circulair in 2030” en “100% circulair in 2050” vertaald kunnen worden naar een handelingsperspectief. Het document biedt een inkijkje in hoe de overgang van een lineaire naar een circulaire economie gerealiseerd kan worden, en hoe planologen die overgang kunnen versnellen danwel hinderen.
Het creëren van een circulaire economie – waarin grondstoffen steeds worden hergebruikt – kost ruimte. Er moet bijvoorbeeld ruimte komen voor nieuwe circulaire bedrijven en “schuifruimtes” voor het verplaatsen van functies. Hoe kan die ruimte gerealiseerd worden? De rapportage leunt op het circulariteitsprincipes van de MacArthur Foundation (de “R-ladder”) en het transitiedenken (zoals de “X-curve”). De R-ladder gaat bijvoorbeeld om het doordenken van principes als refuse, re-use en recycle voor een gebied. De X-curve veronderstelt dat een nieuw economisch systeem niet alleen moet worden opgebouwd (de circulaire economie ‘infaseren’), maar dat het bestaande systeem ook actief moet worden afgebouwd (de lineaire economie ‘uitfaseren’).
De Ruimtelijke Strategie presenteert drie uitgangspunten. Allereerst moeten de juiste randvoorwaardes worden gerealiseerd. Dit uitgangspunt echoot het idee van ‘water en bodem sturend’, zoals het realiseren van een gezond water- en bodemsysteem. Ook gaat het om de beschikbaarheid van een duurzaam energiesysteem. Het tweede uitgangspunt is om nieuwe circulaire ketens te creëren, met “brongebieden, productie- en verwerkingsgebieden en hubs om circulaire materiaalstromen te organiseren en te verbinden”. Deze ketens worden per gebied uitgewerkt. Denk aan het Westland met de kassen, het veenweidegebied en de haven. Met ontwerpend onderzoek is dit verder uitgewerkt en geïllustreerd. Ten derde moeten er coalities (“arena’s”) worden gevormd, waar overheden, bedrijven en bewoners samenwerken om de circulaire doelen te halen. Deze coalities zullen per gebied verschillen; de stad vraagt om andere samenwerkingen dan de haven of het open landschap.
Planologen die bezig zijn met de circulaire economie kunnen volop inspiratie putten uit de strategie, omdat de uitgangspunten ook naar planningsinstrumenten worden vertaald. Hoewel het begin van het document ook uitgebreid ingaat op afbraak van de lineaire economie, gaat het grootste gedeelte van de strategie over het opbouwen van een nieuwe economie en het ombuigen van bestaande ketens. Echte harde keuzes worden vermeden in deze zwaar geïndustrialiseerde regio. Desondanks toont deze ruimtelijke strategie dat de circulaire economie – langzaamaan – mainstream aan het worden is.
Als universitair docent planologie verzorgt Jannes (j.j.willems@uva.nl) onderwijs in de bachelors Sociale Geografie & Planologie en Future Planet Studies.
Centraal in zijn onderzoek staat de rol die infrastructuur- en waterbeheerders spelen in ruimtelijke transformaties. Jannes onderzoekt bijvoorbeeld hoe stedelijke waterbeheerders nieuwe blauwgroene infrastructuren realiseren om de stad klimaatbestendig te maken, en welke nieuwe samenwerkingen beheerders hiervoor opzetten met bedrijven, bewoners en andere organisaties. Daarnaast onderzoekt hij hoe de renovatie en vervanging van verouderde infrastructuur kan worden gecombineerd met andere ruimtelijke vraagstukken.
Eerder was Jannes werkzaam aan de Erasmus Universiteit als postdoc (afdeling Bestuurskunde). Hij promoveerde in 2018 aan de Rijksuniversiteit Groningen.
0 reacties