Shared Space is een concept van de wijlen Friese verkeersontwerper Hans Monderman. Het inrichtingsprincipe, vooral bedoeld om de voetganger prioriteit te geven over de auto, is in Friesland en Groningen veelvuldig toegepast, maar meestal in redelijk rustige urbane en sub-urbane situaties. In het buitenland, bijvoorbeeld in Engeland en Zweden, is het concept ook vaak toegepast. Onze Zuid-Europese buren gebruiken soortgelijke principes het vaakst maar zonder eraan een naam te geven. Belangrijke stedelijke pleinen, waar de voetganger primaat heeft, worden doorgaans zo onverdeeld mogelijk ingericht. Hun motivatie is eerder het maken van een mooi, zo eenduidig mogelijk van gevel tot gevel ontworpen plein. Het is een eeuwenoud principe. Oude stadspleinen waren van de voetganger maar zijn gaandeweg overgenomen door gemotoriseerd verkeer en alles wat erbij hoort. Nu wint de voetganger weer terrein. De andere gebruikers dienen zich als goede gasten te gedragen.
De principes van Shared Space zijn tot nu toe nooit gebruikt in drukke binnenstedelijke gebieden met veel voetgangers en fietsers. Dat is jammer, want juist in dit soort gebieden werken de standaard inrichtingsprincipes van Duurzaam-veilig van het CROW, het Nederlandse kennisplatform voor infrastructuur, openbare ruimte en verkeer en vervoer, niet. In elk van de in mootjes verdeelde ruimte die Duurzaamveilig voorschrijft, voelt iedere type gebruiker zich een koning die geen rekening hoeft te houden met anderen; de blinkers op en doordenderen. Dit levert hoge snelheden op en dus een grotere kans op ernstige ongelukken. Wanneer de verschillende typen gebruikers gelijkwaardig worden verklaard in een gedeelde ruimte, ofwel Shared Space, moeten mensen opletten, met elkaar oogcontact hebben, de snelheid verlagen en er rustig doorheen manoeuvreren. De fysiek ruimte om te kunnen manoeuvreren wordt ook aanzienlijk groter. Er zijn geen lijnen waarbinnen men moet blijven. De hele ruimte kan flexibel worden gebruikt. De streng gemonitorde proef met Shared Space op een bijzonder drukke locatie achter het Amsterdamse Centraal station levert een ultiem bewijs dat het principe werkt. De ruimte krioelt met elkaar kruisende voetgangers en fietsers die met geduld en finesse elkaar vermijden. Met een glimlach en met verontschuldigingen worden de meeste near misses vergeven. Men blijkt in de kern toch sociaal te zijn. Gedurende de monitoringsperiode zijn twee kleine ongelukken geweest, zonder letsel; niets bijzonders voor Amsterdam, wel bijzonder weinig voor zo’n drukke plek.
Amsterdam gebruikt de term gedeelde ruimte in plaats van Shared Space. Terecht, het gaat namelijk niet over een specifieke theorie maar een rationele stap richting een andere, creatievere en intelligentere inrichting van moeilijke ruimtes. Dit is hard nodig omdat het verkeersbeeld en -beleid in grote steden drastisch aan het veranderen is. Het succes van de rekolonisatie van de stedelijke ruimte door het langzaam verkeer vraagt erom. Starre principes leveren overgereguleerde en daarom lelijk ingerichte ruimten op die bovendien niet veiliger zijn dan ongereguleerde ruimten. Op specifieke locaties moet dus locatiegerichte maatwerk worden verricht, met een gezonde dosis psychologie. Het gaat bijvoorbeeld om pleinen, winkelstraten en bijzondere kruisingen waar veel voetgangers zijn. De alom opkomende fietsstraat is feitelijk ook een gedeelde ruimte, maar dan tussen de fiets en de auto. Gedeelde ruimte werkt bij wijze van de uitzondering. Als het de regel wordt, gaat het wennen, en dan gaat de psychologische werking van het principe verloren. Te gebruiken, maar met mate.
Ruwan is landschapsarchitect en hoofdontwerper Openbare ruimte bij de afdeling Ruimte en Duurzaamheid van de gemeente Amsterdam.
Sjoerd draagt met onderzoek, kennisoverdracht, advies en ontwerp bij aan veilige, functionele en aantrekkelijke wegen, straten, dorpskernen, pleinen, plattelandswegen en stedelijke centra. Met een verkeerskundige achtergrond, een grote mate van flexibiliteit en met ruime ervaring kan hij op vele wensen van de opdrachtgever inspelen. Hij werkt zelfstandig, binnen netwerkverbanden of op basis van tijdelijke detachering. Opdrachtgevers zijn onder meer overheden, onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en bureaus op het gebied van civiele techniek, stedenbouw en landschap. Kijk ook op http://www.ruimtevooriedereen.nl
0 reacties