Gemeenten zijn onvoldoende voorbereid op de nieuwe omgevingswet

1 augustus 2016

Stelling door Durk Groenveld

De Omgevingswet biedt gemeenten nieuwe mogelijkheden om ruimtelijke ambities integraal te benaderen en samenwerking tussen partijen te stimuleren. Doel van de wet, die op 1 januari 2018 in werking treedt, is vereenvoudiging van de lokale besluitvorming en het bieden van de de mogelijkheid van integrale gebiedsontwikkeling. Dit vergt wel een goede voorbereiding door gemeenten. Enerzijds dienen gemeenten hun eigen ambities en prioriteiten in ruimtelijk beleid scherp te krijgen. Anderzijds is het essentieel dat gemeenten zich voorbereiden op een nieuwe externe rol als procesregisseur waarmee initiatieven van publieke- en private partijen optimaal afgestemd worden.

De Omgevingswet biedt in het bijzonder kansen voor de ontwikkeling van een duurzame energievoorziening in de gebouwde omgeving. Er gebeurt veel in gemeenten op het gebied van duurzame energievoorziening en dat is positief. Lokale ontwikkelingen dragen immers bij aan de energietransitie. Echter, het totaaloverzicht aan initiatieven ontbreekt waardoor een integrale gebiedsgerichte aanpak uitblijft. Om misinvesteringen te voorkomen en duurzame initiatieven op een intelligente manier op het energienet aan te sluiten moet de gemeente de regie nemen. Dat kan met de nieuwe Omgevingswet uitstekend. Het instrumentarium van de Omgevingswet, onder andere het lokale omgevingsplan, biedt gemeenten de mogelijkheid om op een integrale manier naar de energievoorziening te kijken en beter in te spelen op lokale ontwikkelingen rond zonne-, wind- en warmte-energie.

De Nederlandse energietransitie met zonneweides, windmolenparken en warmtenetten maakt ruimtelijke opgaven ook complexer. In toenemende mate hebben energiemaatregelen gevolgen voor de omgeving. Gemeenten zouden daarom meer moeten nadenken over de vraag hoe zij de energievoorziening in de toekomst ruimtelijk willen inrichten. Zonder voorbereiding op de toepassing van de Omgevingswet komen lokale duurzame energie-initiatieven onvoldoende van de grond en worden ze onvoldoende in gebiedsopgaven geïntegreerd of niet efficiënt op het energienet aangesloten.

De centrale instrumenten in de nieuwe Omgevingswet, in het bijzonder de gemeentelijke omgevingsvisie in combinatie met het gemeentelijk omgevingsplan, bieden gemeenten de mogelijkheid om hun ambities voor een duurzame energievoorziening lokaal vorm te geven in samenhang met andere gebiedsfuncties. Om deze ambities in de praktijk in goede banen te kunnen leiden doen gemeenten er goed aan om een energieparagraaf in hun omgevingsvisies en –plannen op te nemen. Daarmee kunnen gemeenten door middel van bijvoorbeeld vergunningverlening beter inspelen op lokale ontwikkelingen rond duurzame energieopwekking.

Om de energieparagraaf in de praktijk goed te laten werken moeten gemeenten niet alleen intern integraal samenwerken om hun lokale ambities waar te maken, ook met externe stakeholders zoals energienetbeheerders, woningcorporaties, bouwers en projectontwikkelaars dient samengewerkt te worden om de mogelijkheden van de omgevingswet optimaal in te vullen. Op deze samenwerkingsgerichte manier kunnen bijvoorbeeld energienetbeheerders, ook vanuit het perspectief van de laagst mogelijk maatschappelijke kosten, inbrengen waar zij hun publieke netten op moeten voorbereiden en zo nodig moeten aanpassen. Om deze noodzakelijke samenwerking met stakeholders te optimaliseren is het gewenst dat gemeenten de rol van (proces)regisseur op zich nemen waarbij ook een duidelijke externe communicatie van belang is.

Author profile
Durk is eigenaar van Woodwater Legal. Hij verricht juridische dienstverlening op het gebied van Energie & Klimaat, Vastgoed & Gebiedsontwikkeling en Milieu & Veiligheid.

Woodwater Legal verricht hoogwaardige en pragmatische juridische dienstverlening voor zowel bedrijven als overheden, waarbij de focus ligt op de volgende (markt)sectoren:

Energie & Klimaat
Vastgoed & Gebiedsontwikkeling
Milieu & Veiligheid

Woodwater Legal is in 2017 door Durk opgericht. Na afronding van zijn studie rechten heeft hij een ruime werkervaring opgebouwd op het gebied van energierecht (duurzame energie, energie-infrastructuur en marktregulering), omgevingsrecht (milieu, ruimtelijke ordening, natuur en water), 'markt en overheid' (staatssteun, aanbesteding en mededinging), bestuurs(proces)recht en privaatrecht (o.a. contracten). satie.

Meer informatie over de juridische dienstverlening van Woodwater Legal op www.woodwater.nl.

Author profile
John is lector gebiedsontwikkeling en recht bij Saxion en projectleider van de praktijkgroep Omgevingswet Oost-Nederland.

John is lector gebiedsontwikkeling en recht bij Saxion en projectleider van de praktijkgroep Omgevingswet Oost-Nederland.

John van den Hof reageert

Op 15 december 2015 heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) aan haar leden gevraagd om een contactpersoon voor de Omgevingswet te noemen. Al na enkele weken had het merendeel van de gemeenten gehoor gegeven aan deze oproep. Veel gemeenten hebben inmiddels ook een van de ‘roadshows’ van de VNG bezocht. Bij de bijeenkomst in Enschede waren er maar liefst tweehonderd belangstellenden uit de regio aanwezig. Daarmee wordt in ieder geval duidelijk dat de Omgevingswet leeft onder gemeenten, maar resulteert dit ook in een goede voorbereiding op de invoering in 2018? Ik noem een paar voorbeelden uit Oost-Nederland die illustratief zijn voor de manier waarop gemeenten vooruitlopend op de wet in de praktijk aan de slag zijn gegaan.

Vorig jaar is Voorst als pilotgemeente gestart met een nieuwe omgevingsvisie voor het hele gemeentelijk grondgebied. Een visie met een bredere reikwijdte dan de huidige structuurvisie op grond van de Wro. De gemeente focust op drie thema’s: cultuurverandering, planvormingsproces en energieneutraliteit. De gewenste cultuurverandering uit zich in de vernieuwende wijze waarop de visie tot stand komt. Voorst ziet de omgevingsvisie niet zozeer als uitkomst, maar juist als startpunt voor een dynamisch proces met de samenleving. En zo zijn er meer voorbeelden in Nederland.

Deventer anticipeert op wat vanaf 2018 een wettelijke verplichting wordt: het opstellen van een gemeentedekkend omgevingsplan. Dat proces heeft aardig wat voeten in de aarde. Niet alleen moeten tientallen bestaande regels en verordeningen worden opgeschoond en vernieuwd om integraal in het omgevingsplan te worden opgenomen (een ‘Omgevingswetoperatie’ op lokale schaal), ook de participatie van de samenleving bij de voorbereiding van het plan stelt de gemeente voor een uitdaging. Daarbij dwingt een omgevingsplan tot een integrale manier van werken en kan niet van vandaag op morgen worden gerealiseerd. Het jaar 2018 lijkt nog ver weg, maar in Deventer hebben ze goed in de gaten dat je beter op tijd kunt beginnen.

Een laatste voorbeeld is de wijze waarop een aantal landelijke gemeenten in Twente bezig is om innovatieve oplossingen te bedenken voor het probleem van vrijkomende agrarische bedrijfsbebouwing (VAB). De bestaande regelingen om de sloop of herbestemming van agrarische schuren te bevorderen zijn niet toereikend. Het systeem zou flexibeler en meer toegesneden moeten zijn op de behoefte van boeren die met hun bedrijf stoppen en nieuwe ondernemers die in het buitengebied een niet-agrarische activiteit willen starten. De Omgevingswet vraagt maatwerk. De gemeenten Dinkelland, Tubbergen en Hof van Twente hebben de uitdaging om maatwerk te leveren opgepakt en werken aan een regeling die meer recht doet aan de wensen van haar ondernemers, terwijl tegelijkertijd de kwaliteit van het buitengebied wordt geborgd.

Het overgrote deel van de gemeenten is zich bewust van de komende veranderingen en de noodzaak om je daarop voor te bereiden. Een aantal voorlopers brengt het nieuwe gedachtegoed al in de praktijk, waar de overige gemeenten weer van kunnen leren.

Author profile
Durk is eigenaar van Woodwater Legal. Hij verricht juridische dienstverlening op het gebied van Energie & Klimaat, Vastgoed & Gebiedsontwikkeling en Milieu & Veiligheid.

Woodwater Legal verricht hoogwaardige en pragmatische juridische dienstverlening voor zowel bedrijven als overheden, waarbij de focus ligt op de volgende (markt)sectoren:

Energie & Klimaat
Vastgoed & Gebiedsontwikkeling
Milieu & Veiligheid

Woodwater Legal is in 2017 door Durk opgericht. Na afronding van zijn studie rechten heeft hij een ruime werkervaring opgebouwd op het gebied van energierecht (duurzame energie, energie-infrastructuur en marktregulering), omgevingsrecht (milieu, ruimtelijke ordening, natuur en water), 'markt en overheid' (staatssteun, aanbesteding en mededinging), bestuurs(proces)recht en privaatrecht (o.a. contracten). satie.

Meer informatie over de juridische dienstverlening van Woodwater Legal op www.woodwater.nl.

Author profile
John is lector gebiedsontwikkeling en recht bij Saxion en projectleider van de praktijkgroep Omgevingswet Oost-Nederland.

John is lector gebiedsontwikkeling en recht bij Saxion en projectleider van de praktijkgroep Omgevingswet Oost-Nederland.

Stelling gegevens:

1 augustus 2016

De tekst en tabellen in deze bijdrage zijn gepubliceerd onder een CC BY-NC-ND licentie. Voor hergebruik van foto’s en illustraties dient u contact op te nemen met Rooilijn.
Whatsapp

Reageer op deze stelling

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.